การสอนคิดกับการประเมินภายนอก

การประเมินภายนอกรอบสองของโรงเรียน จากสำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพภายนอก (สมศ.) พบว่ามีโรงเรียนที่ไม่ผ่านการรับรองในมาตรฐานผู้เรียนมีความสามารถในการคิดวิเคราะห์ คิดสังเคราะห์ มีวิจารณญาณ มีความคิดสร้างสรรค์ คิดไตร่ตรอง และมีวิสัยทัศน์ป็นมาตรฐาน ที่เป็นปัญหาหนึ่งของ
โรงเรียน

ในสถานการณ์นี้ผู้บริหาร ครู ในโรงเรียนดังกล่าวสามารถปฏิบัติการพัฒนายกระดับคุณภาพการคิดของผู้เรียน จัดเอกทำรายงานการพัฒนาเป็นรายมาตรฐาน ตัวชี้วัด กิจกรรมพัฒนาการคิดวิเคราะห์ โดยใช้แทรกสาระการเรียนรู้ ไว้ในรายวิชาที่เป็นสาระการเรียนรู้พื้นฐานจัดรายวิชาหรือสาระการเรียนรู้ เพิ่มเติมเพื่อส่งเสริมการคิดวิเคราะห์
์จัดกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนให้รู้จักคิดวิเคราะห์ จัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่ส่งเสริมทักษะการคิด เช่น กิจกรรมนักคิด
กิจกรรมคนตรี-กีฬา กิจกรรม ประชาธิปไตยในโรงเรียน จัดประกวดแข่งขันทักษะการคิด ทักษะทางวิชาการวิชาชีพ โครงงานจัดประกวดสิ่งประดิษฐ์ และกิจกรรมสำรวจ ตรวจสอบ ค้นคว้า รายงานนำเสนออภิปรายโดยใช้เทคนิค
การใช้ผังกราฟิกผังมโนทัศน์ ผังความคิด ผังวัฏจักรแผนภูมิรูปภาพตาราง เป็นต้น

สำหรับโรงเรียนที่กำลังรอรับการประเมินต้องให้ความสำคัญกับการสอนคิดซึ่งผู้บริหาร ครูสามารถนำเสนอ
แผนการสอนปกติที่สอนทั้งความรู้ความคิดและคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ใช้อยู่ให้ผู้ประเมินภายนอกเห็นรูปแบบ
การสอนคิดของครูได้ทั้ง 8 กลุ่มสาระการเรียนรู้ตามถนัด นำเสนอผลงานของผู้เรียน ที่เป็นชิ้นงาน ภาระงาน เช่น โครงงานรายงานการศึกษาค้นคว้า บันทึกการวิเคราะห์ ผลการทดลองแบบบันทึกการตอบคำถาม
รวมถึงแบบฝึกทักษะต่างๆ ที่ครูใชพร้อมนำเสนอการวัดประเมินผลการคิดของผู้เรียน โดยการสร้างเกณฑ์การประเมิน
และเขียนคำอธิบายคุณภาพการคิดของนักเรียนให้มีความชัดเจนตัวอย่างคำอธิบายคุณภาพการอ่าน

สำนักพัฒนานวัตกรรมการจัดการศึกษา สพฐ.
ระดับที่ 1 อ่านและเก็บข้อมูลได้ครบเรื่องสั้นๆ
ระดับที่ 2 อ่านคิด ขยายความได้ ตีความได้ครบเรื่องสั้นๆ
ระดับที่ 3 อ่านแล้วเสนอเรื่องราวเป็นแผนภาพวิจารณ์ได้สั้นๆ
ระดับที่ 4 อ่านแล้วเห็นหลักการของเรื่องนำไปใช้เพิ่มพูนอ้างอิงการเรียน
ระดับที่ 5 อ่านอย่างชื่นชมนำหลักการค่านิยมที่ดีไปใช้ปรับปรุงคุณภาพชีวิต

คำอธิบายคุณภาพจะแสดงให้ผู้ประเมินภายนอกทราบว่าผู้เรียนมีความรู้ มีข้อมูล ได้รับการฝึกทักษะการคิด สามารถนำมาใช้ได้ในระดับที่เป็นพื้นฐาน ได้แก ่การสังเกต การสำรวจ การตั้งคำถาม การจำแนก การจัดลำดับ การเปรียบเทียบ การสรุปอ้างอิง การตีความ แปลความการให้เหตุผล การสรุป การขยายความถึงการมีทักษะการคิดชั้นสูง ที่ซับซ้อนขึ้น เช่น การวิเคราะห์ การสังเคราะห์ การใช้วิจารณญาณ คิดไตร่ตรองสร้างสรรค์งาน และมีวิสัยทัศน์ สามารถประเมินผล จัดระบบความคิด ค้นหาแบบแผน

ในการสร้างความรู้และนำไปประยุกต์ใช้การสอนคิดยังมีอีกหลากหลายแนวคิดที่มุ่งมั่นให้นักเรียนมีความรู้ ความคิด มีค่านิยมที่เกิดจาการตัดสินใจเลือกและแก้ปัญหาอย่างมีเหตุผล ลงมือปฏิบัติอย่างเต็มใจด้วยตนเอง
มีจิตสาธารณะต่อส่วนรวม ร่วมกันสร้างสรรค์สังคมที่ดี